De Musea Maaseik verzamelen, bewaren, onderzoeken en presenteren het historisch erfgoed van de Maasregio in Belgisch-Limburg. De focus ligt op drie grote thema's, die de indeling van de museumruimtes en de indeling van collecties volgen: archeologie, farmacie en kunst(religieuze) geschiedenis.
De archeologische collectie
De archeologische collecties zijn afkomstig van archeologische opgravingen of zijn toevalsvondsten, zoals aardewerk, stenen werktuigen, metalen spelden, houten vormen... Een aantal van deze collecties werd geborgen door de voormalige stadsarcheologische dienst van Maaseik. De vondsten zijn afkomstig uit de brede regio van het Belgisch Maasland en de Bosbeekvallei (Kempisch Plateau) en dateren van het het middenpaleolithicum (ca. 250.000 j.g. tot ca. 35.000 j.g.) tot de nieuwe tijd (16-18de eeuw). De Musea Maaseik beheren meer dan 11.000 archeologische objecten, waarvan een aantal interessante vondsten worden gepresenteerd in het Regionaal Archeologisch Museum.
Enkele belangrijke archeologische vondsten en collecties zijn afkomstig van:
- het Merovingisch grafveld van Ophoven
- de site 'Maasmechelen-Mottekamp', met bewoning vanaf de metaaltijden tot de vroege middeleeuwen
- de Romeinse grafvelden van Maaseik en van Geistingen
- de opgraving van Kloosterbempden ter hoogte van het voormalige Agnetenklooster te Maaseik
- het archeologisch onderzoek van de huizen 'Den Prince van Luyck' en 'De Stadt Amsterdam'
De industriële collectie
Het merendeel van deze collectie bestaat uit verzamelingen en objecten farmaceutische erfgoed aangeboden door particulieren. Het grootste deel van de collectie is afkomstig uit Maaseik of de onmiddellijke omgeving. De kern van deze collectie, die ook grotendeels permanent ontsloten wordt in het Apotheekmuseum, is afkomstig van de voormalige Maaseikse apotheker G. Van Venckenray. Deze kerncollectie wordt aangevuld door collecties uit Namen, Susteren, Valkenswaard en een apothekerslabo uit Tienen. Samen met het meubilair van de voormalige apotheek op de Markt van Maaseik vertellen ze het verhaal van de ontwikkelingen van de farmacie in de Lage Landen.
Een groot deel van de industriële collecties is ontsloten via Erfgoedplus en Europeana.
De kunsthistorische collectie
De kunsthistorische collectie kent haar oorsprong vooral in religieuze geschiedenis. De kern wordt gevormd door de Kerkschatten van Sint-Catharina, afkomstig van Aldeneik en sinds 1571 aanwezig binnen de stadswallen van Maaseik. De kerkschat bevat textielen, reliekhouders, manuscripten (bv. Codex Eyckensis), oorkonden en liturgisch zilverwerk daterend van de vroege middeleeuwen (7de-8ste eeuw) tot de 19de eeuw. Het grootste deel van deze collectie, waaronder ook een groot aantal Vlaams erkende Topstukken, worden gepresenteerd in de crypte van de Sint-Catharinakerk. Ook de persoonlijke inboedel van de Zusters Ursulinen, die zich van 1837 tot 1988 huisvestten in het voormalige minderbroederklooster te Maaseik, maakt deel uit van de kunsthistorische collectie met religieuze achtergrond. Deze collectie bevindt zich momenteel in depot.
Een aparte plaats binnen de kunsthistorische collectie wordt ingenomen door de ivoorcollectie die teruggaat op een schenking door J. Gielen. Het grootste deel van deze kunstzinnige werkjes in ivoor werden gemaakt door Pieter Geuns (1736-1776), een 'wetenschappelijk magnetist' en bouwer van instrumenten voor verfijnde ivoorbewerking, afkomstig van Maaseik. Deze collectie vormde de eerste collectie waarrond in de stad Maaseik een museale werking ontstond in de eerste helft van de 19de eeuw. De ivoorcollectie is te bewonderen in het Regionaal Archeologisch Museum.
De kunsthistorische collecties zijn online ontsloten via de erfgoeddatabanken Erfgoedinzicht, Erfgoedplus en Europeana.
Schenken of bruiklenen
De collecties van Musea Maaseik worden verzameld en ontzameld volgens een doordacht verzamelbeleid en bijhorende procedures. Schenkingen, bruiklenen of aanbiedingen voor aankoop worden aan een aantal criteria getoetst. Heb jij interessante objecten of verzamelingen die het verhaal van de Musea Maaseik kunnen ondersteunen? Neem dan contact op met de museummedewerkers via musea@maaseik.be voor meer info.
Aan de slag met de collecties
De Musea Maaseik zien het als hun plicht om hun collecties zo goed mogelijk te bewaren voor zowel de huidige als de toekomstige generaties. Dat vergt het veilig stellen van erfgoedcollecties in de daarvoor geschikte omgeving, zoals in een aangepast depot met geschikte temperatuur en luchtvochtigheid, of het verpakken met zuurvrije materialen. In het geval er schade wordt vastgesteld, kunnen de Musea Maaseik overgaan tot het faciliteren van conservatie- en restauratieprojecten. Een groot deel van het werk 'achter de schermen' bestaat uit het inventariseren van collecties, zodat informatie niet verloren kan gaan.
Het doel van de Musea Maaseik is om een zo groot mogelijk publiek te laten genieten van erfgoed. Daarom voorzien de Musea in ontsluiting van de collecties in de vaste opstelling maar ook naar aanleiding van tijdelijke expo's en workshops. De collecties zijn onderwerp van wetenschappelijk onderzoek, uitgevoerd door de museummedewerkers of door externe organisaties en onderzoekers. De resultaten van dit onderzoek worden tevens ontsloten aan de bezoekers, zowel in het museum als online.
